Otomobil dünyasında, geleneksel vites kolu tasarımları yerini inovatif ve sıra dışı vites sistemlerine bırakırken, bu yenilikler her zaman beklenen olumlu sonuçları doğurmuyor. Çevirmali düğmeler, dokunmatik ekran menüleri ve cam küreler gibi modern tasarımlar, şık görünümleriyle dikkat çekiyor ancak çoğu zaman sezgisel olmayan yapıları ve kullanım zorlukları nedeniyle sürücülerde hayal kırıklığına yol açabiliyor. Dahası, bu karmaşık sistemler, bazı durumlarda güvenlik risklerine de neden olabiliyor.
Volkswagen, bu ay başında nihayet bazı önemli sorunları kabul etti. Özellikle ekranlar ve butonlar arasındaki farkları tartışan otomobil üreticisi, bazen fiziksel butonların ekranlardan çok daha kullanışlı olabileceğini belirtti. Euro NCAP’in raporuna göre, dokunmatik ekranlar ve menülerin sürekli değişmesi, sürücüler için güvenlik riski oluşturabiliyor. Otomobil üreticilerinin ekran boyutlarını büyütme ve butonları ortadan kaldırma eğilimi, sadece kullanım zorluğuna yol açmakla kalmıyor, aynı zamanda sürücülerin dikkatini dağıtarak kazalara da neden olabiliyor.
Günümüzde geleneksel vites kollarının yerini alan yeni tasarımlar, birçok sürücüyü zorluyor. Otomotiv dünyasındaki profesyoneller ve mühendisler, vites değiştirme mekanizmalarının giderek daha karmaşık hale geldiğini vurguluyor. Ayrıca, araç sahiplerinin de bu yeni sistemlere olan tepkileri genellikle olumsuz. Yeni tasarımların alışılması zaman alabiliyor ve birçok sürücü, araçlarının vites değiştirme sisteminden memnun kalmıyor.
Bir zamanlar yaygın olan direksiyon kolonuna montelenmiş ya da konsolda bulunan vites kolları, artık geçmişte kaldı. Günümüzde araçlarda, döner düğmeler, joystick’ler, dokunmatik ekranlar ve hatta cam küreler gibi sıra dışı vites değiştirme mekanizmaları bulunuyor. Örneğin, sık seyahat eden Linda Hoff, bir kiralık Nissan Rogue’da yaşadığı deneyimi şu şekilde anlatıyor: “Bu arabayı nasıl süreceğimi bilemedim. Kiralama şirketine geri gidip, ‘Burada bir hile mi var?’ diye sordum.”
Elektronik kontrol sistemlerinin, mekanik bağlantıların yerini alması, otomobil üreticilerine yenilikçi tasarımlar konusunda büyük bir özgürlük tanımış olsa da, bu değişikliklerin tamamı sürücüler tarafından olumlu karşılanmadı. Chrysler’ın radyo ses kadranının yanına yerleştirilen döner düğme vites değiştirme sistemi, güvenlik endişeleri doğurdu. Sürücüler, ses seviyesini ayarlarken yanlışlıkla vites değiştirebileceklerinden endişeleniyorlar. Bu, oldukça tehlikeli bir durum.
Lüks markalar ise daha da iddialı tasarımlar benimsemiş durumda. Genesis, GV60 elektrikli aracında, 180 derece dönen bir cam küreyi vites değiştirme kolu olarak kullanmaya başladı. Görsel olarak etkileyici olsa da, bazı sahipler bu sistemi kullanmanın pratik olmadığını belirtiyor. Hatta bir kullanıcı, sistemin içine bir Post-it notu kaybettiğini bile ifade etti.
Tesla da, sınırları zorlayan bir diğer marka. Şirket, geleneksel vites değiştirme kollarını tamamen ortadan kaldırarak, vites seçimini dokunmatik ekran üzerinden yapma sistemini entegre etti. Bazı sürücüler bu yeni düzenlemeye alışırken, diğerleri, özellikle Tesla’nın araçlarında bu sistemi kafa karıştırıcı buluyor. Colorado’dan Jeff Tropeano, “Karım arabama bindiğinde, ‘Ne yapmam gerektiğini bilmiyorum’ diyor,” şeklinde bir şikayette bulunuyor.
Modern vites değiştirme sistemlerine yönelik eleştiriler bununla da sınırlı değil. Chrysler’ın döner düğme vites değiştirme mekanizması, kayma olayları ve hatta bir ölümle ilişkilendirildi. ABD Trafik Güvenliği İdaresi, bu araçlarda bulunan merkez konsol vites kolunun “sezgisel olmadığını ve sürücüye zayıf dokunsal ve görsel geri bildirim sağladığını” belirtti. Bu durum, istem dışı vites değişimine yol açma olasılığını artırıyor.
Son dönemde, Consumer Reports test ekibi, Rivian R1S aracında, adaptif hız sabitleyiciyi devre dışı bırakmaya çalışırken aracı yanlışlıkla geri vitese aldı. Rivian, sorunu çözmek için bir yazılım güncellemesi yayınladı.
Tüm bu zorluklara rağmen, uzmanlar, sürücülerin yeni vites değiştirme sistemlerine alıştıktan sonra karışıklığın azalacağına inanıyor. Ancak, otomobil üreticilerinin tasarımda yenilik arayışları sürerken, sezgisel kullanım ile inovasyon arasındaki denge hala tartışmalı bir konu olmaya devam ediyor.
